ترک تشریفات مناقصه
ترک تشریفات مناقصه به معنای برگذاری فرآیند مناقصه بدون اعلام عمومی است. در فرآیند مناقصه، برای انتخاب برنده پروژه یا خرید کالا یا خدمات، یک مرحله رسمی و قانونی به نام “مناقصه” صورت می‌گیرد. در این فرآیند، شرکت‌ها واجد شرایط دعوت می‌شوند تا پیشنهادات خود را ارائه کنند و پس از بررسی‌های لازم، برنده پروژه انتخاب می‌شود. ترک تشریفات مناقصه به معنای نقض قوانین و ضوابط این فرآیند است. از جمله عدم انتشار آگهی مناقصه به صورت عمومی و طبق قوانین مربوطه که در این مقاله به بررسی دلایل آن میپردازیم.
اگر تشریفات مناقصه رعایت نشده و مناقصه بدون اعلان عمومی صورت گرفته است، این می‌تواند منجر به تفاضل نامنصفانه و تبعیض در برابر رقبا شود و احتمالاً به تضعیف کیفیت خدمات یا افزایش هزینه‌ها منجر خواهد شد. همچنین، این عمل می‌تواند به آسیب رساندن به اعتماد عمومی و عدالت در فرآیند مناقصه وارد شود. بنابراین باید این روند با دلایل کافی و مورد تایید انجام بپذیر تا خارج از چهارچوب قانون نباشد. به طور مثال از دلایلی که برای ترک تشریافت مناقصه مورد قبول نیست میتوان به ” ارائه درخواست در پایان سال و ذکر دلیل مبنی بر عدم فرصت کافی به دلیل انقضای مهلت استفاده از اعتبار پیش بینی شده در بودجه سنواتی” اشاره کرد.
در صورتی که در موارد خاصی مناقصه محدود و با ارجاع به ادله صورت گیرد، باید مطابق با ضوابط و قوانین مناقصه‌گذاری در کشور باشد.
در چه شرایط ترک تشریفات مناقصه امکان پذیر است؟
دلایل مورد پذیرش برای ترک تشریافت مناقصه عبارتند از:
- الزام به خرید از عرضه کنندگان خاص
- تحریم های اقتصادی
- صرفه و صلاح دستگاه اجرایی برای ادامه کار با پیمانکار قبلی
- کمبود زمان به واسطه شرایط اضطراری
اعضای هیئت ترک تشریفات مناقصه
برای طی شدن سیر قانونی این روند، هیتی تشکیل می شود که اعضای هیئت ترک تشریفات مناقصه می‌توانند به شکل متفاوتی تعریف شوند، ترکیب هیات ترک تشریفات مناقصه در مورد دستگاه‌های موضوع بند (ب) ماده 1 قانون برگزاری مناقصات به شرح زیر است:
معاملات واحدهای مرکزی
ترکیب هیات تشریفات مناقصه در مورد معاملات واحدهای مرکزی دستگاه‌های موضوع بند (ب) ماده 1 قانون برگزاری مناقصات:
- معاون مالی و اداری یا مقام مشابه وزارت خانه و موسسه دولتی
- ذی حساب مربوط یا مقام مشابه (نماینده وزارت امور اقتصاد و دارایی در آن سازمان)
- یک نفر دیگر از کارکنان خبره و متعهد به انتخاب بالاترین مقام دستگاه اجرایی مربوطه.
معاملات دستگاه‌های اجرایی
ترکیب هیات تشریفات مناقصه در انجام معاملات دستگاه‌های اجرایی که دارای اعتبارات استانی هستند در واحدهای خارج از مرکز دستگاه‌های ذکر شده طبق موضوع بند (ب) ماده 1 قانون برگزاری مناقصات:
- استاندار یا نماینده او و بالاترین مقام دستگاه اجرایی در محل
- معاون مربوطه استاندار
- صاحب حساب استانداری (ذی حساب استانداری)
به این نکته دقت داشته باشید در دستگاه‌هایی که ذی حساب ندارند، بالاترین مسئول امور مالی، جانشین ذی حساب است.
معاملات شرکت‌های دولتی
ترکیب هیات تشریفات مناقصه در مورد انجام معاملات شرکت‌های دولتی:
- مدیرعامل و یا بالاترین مقام اجرایی
- مدیر مالی شرکت یا صاحب حساب
- یک نفر به انتخاب مجمع عمومی یا شورای عالی
نمودار مراحل ترک تشریفات مناقصه
توجه شما را به نمودار مراحل ترک تشریفات مناقصه (مصوب مجلس شورای اسلامی در سال 82 – 83) جلب می کنیم:
برای تکمیل فرم درخواست مجوز ترک تشریفات مناقصه باید 19 بخش مختلف این فرم را تکمیل کنید که از بخش 11 به بعد جداول مختلفی برای تکمیل کردن وجود دارد اما به صورت اختصار به بررسی بخش های دیگر می پردازیم.
در بخش الف، فرم درخواست مجوز ترک تشریفات مناقصه، موضوع و کل مبلغ پیشنهادی، طرف قرارداد، دلایل ترک تشریفات، نام دستگاه اجرایی متقاضی و نام ارجاع کننده ذکر می گردد.
بخش ب، به بررسی سابقه و توجیه پیشنهاد، فرم ترک تشریفات می پردازد.
در ادامه، اعتبار پیش بینی شده برای سال های اجرای قرارداد به تفکیک هر سال و برحسب نوع منابع (منابع داخلی و منابع عمومی) باید در نظر گرفته شود.
بخش 5 مستندات قانونی برای ترک تشریفات مشخص خواهد شد که بسته قراردادهای داخلی و خارجی به کار گرفته می شود.
در ادامه در بخش 6 مبلغ ترک تشریفات مناقصه برحسب مبلغ ریالی و مبلغ ارزی مشخص خواهد شد.
بخش 7، مشخصات فنی کالا و خدمات، تجهیزات و ماشین آلات مورد درخواست را قید نموده و در بخش 8، شرح دلایل توجیهی لزوم ترک تشریفات مناقصه ذکر می گردد.
در بخش 10 دلایل توجیهی انتخاب طرف قرارداد (داخلی یا خارجی) با ذکر دلایل توجیهی کافی مشخص می شود و چنانچه طرف قرارداد خارجی می باشد باید شرکت ایرانی توانمند برای اجرای موضوع قرارداد وجود نداشته باشد.
در آخر، در صورتی که مجبور به استفاده از روش غیر رقابتی ترک تشریفات مناقصه شدید شرایط فوق را در نظر بگیرید، همچنین بیاد داشته باشید که اگر برای خرید یا اجرای پروژه‌ای تنها یک پیمانکار شرایط لازم و کافی را داشته میتوان از روش غیر رقابتی عدم الزام به برگزاری مناقصه استفاده کرد.